Estado de execución

As actividades comprendidas nesta iniciativa, relacionadas co deseño e posta en marcha de un Laboratorio dixital de innovación para promover a participación nas políticas públicas, realízanse  como parte de un encargo a ISDEFE, medio propio do Ministerio de Defensa asinado o 29 de outubro de 2021. O encargo baséase na metodoloxía “Design Thinking”, para a creación dun espazo de ideación, deseño, experimentación e coñecemento no que as entidades públicas poden innovar en colaboración con actores crave das políticas, proxectos e servizos.

As primeiras actividades a realizar son: a identificación de actores crave, a creación de alianzas, a organización do laboratorio, e a posta en marcha de metodoloxías e ferramentas para o laboratorio. Adicionalmente, xeraranse guías e ferramentas para a exportación do modelo de laboratorio a outros ámbitos ou entidades, e materiais de comunicación, incluíndo a edición de vídeos.

Destinásense un total de 559.000 euros repartidos en tres anos, que se financiasen con cargo aos fondos  europeos, xa que a implantación dos Laboratorios está incluída no proxecto 6, Goberno aberto inclusivo en contorna dixital, do Compoñente 11 do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia, aprobado polo Goberno español, en relación con a Modernización das Administracións Públicas, segundo a seguinte distribución, para o ano 2021 (230.000€), para 2022 (188.000€) e para 2023 (141.000€).

Está previsto que o prototipo de laboratorio estea entregado e experimentado antes de fin de 2023.

Calendario estimado

O desenvolvemento do modelo leva a cabo a través da constitución de unha Comunidade de Prácticas de Participación, en a que participan representantes do tres niveles das administracións públicas, ademais do ámbito académico, a Plataforma do Terceiro Sector e asociacións e fundacións sen ánimo de lucro.

A sesión constitutiva de esta comunidade de prácticas realizouse o día 29 de novembro de 2021, a través dun evento difundido en directo a través do Portal de Transparencia e das redes sociais, coa colaboración do Goberno de Aragón. Inauguración a cargo do Director Xeral de Gobernación Pública e de o Director Xeral de Goberno Aberto e Innovación do Goberno de Aragón. 

Inicialmente, está integrada por 80 membros expertos das Administracións públicas e da sociedade civil, con participación así mesmo do OCDE. Neste foro, que se organiza en tres áreas de dedicación e de traballo, intercambiaranse experiencias e boas prácticas sobre participación cidadá, sobre Plataformas de participación, procesos participativos e laboratorios de innovación. O obxectivo final desta Comunidade reside en implementar no ámbito de responsabilidade de cada sector ou organismo, cuestións concretas para facilitar a participación cidadá no ámbito das súas competencias.

Concretamente é a Subcomunidad sobre Laboratorios de Innovación, cuxa presentación se realizou o 17 de febreiro de 2022, a que dá soporte ao desenvolvemento da totalidade de  actividades desta iniciativa: 3.4.1 Desenvolvemento do modelo: identificación do desafio,3.4.2. Desenvolvemento do modelo: xeración do equipo,3.4.3. Desenvolvemento do modelo: xeración de ideas e 3.4.4. Desenvolvemento do modelo: prototipo.

Actualmente, esta subcomunidad está a realizar o testeo da plataforma de participación para o desenvolvemento do modelo de laboratorio de innovación para promover a participación en políticas públicas.

3.4.1. Desenvolvemento do modelo: identificación do desafío/problema.

Para a definición do laboratorio de innovación, encargado a ISDEFE, partiuse pola identificación dos actores crave, tanto na participación cidadá como noutros laboratorios de goberno e de participación, plasmado nun mapa onde se visualizan estes axentes crave e a forma de relacionarse con eles.

Ademais, realizouse unha presentación do laboratorio, en o Congreso Internacional de Transparencia de Cartaxena, do 28 ao 30 de setembro, inaugurando un novo espazo colaborativo para a Rede Académica de Goberno Aberto.

3.4.2. Desenvolvemento do modelo: xeración do equipo (multidisciplinar con participación da cidadanía e doutras AA. PP).

Unha vez realizada a sesión constitutiva no mes de novembro de 2021, e a creación da Comunidade de Prácticas xunto coas 3 subcomunidades, procedeuse ao seu lanzamento en 3 eventos virtuais de presentación:

• Subcom Laboratorios 17 febreiro

• Subcom Procesos       10 febreiro

• Subcom Plataformas   24 febreiro

Ademais, desde a plataforma tecnolóxica, dáse soporte técnico aos coordinadores da CdP e as subcomunidades, xunto co apoio no desenvolvemento das diversas actividades realizadas.

A Comunidade de Prácticas de Participación celebrou un primeiro Encontro, en formato híbrido (presencial e virtual) o pasado 30 de xuño de 2022 na sede do INAP en Madrid dentro dos eventos de a Semana da Administración Aberta 2022. As diferentes intervencións e presentacións están a disposición no espazo colaborativo de HazLab.

3.4.3. Desenvolvemento do modelo: xeración de ideas.

Comezouse co desenvolvemento dunha análise doutros laboratorios, xa fosen de goberno ou de participación cidadá, a nivel nacional e internacional, que puidesen contribuír á definición do noso laboratorio, revisando a súa organización, forma de traballo, servizos ofrecidos, e actividades realizadas, entre outros.

Traballouse xunto coa Subcomunidad de Laboratorios da Comunidade de Prácticas de Participación na definición do laboratorio como espazo de ideación, deseño, experimentación e coñecemento para innovar na participación cidadá. Realizáronse a través de 4 talleres en formato virtual, baixo metodoloxía Design Thinking, que van permitir avanzar na definición e prototipo dos servizos que pode ofrecer o laboratorio dixital de innovación.

En concreto, os 4 talleres definidos foron os seguintes, que se acompañaron de actividades asíncronas que permitían continuar ideando e analizando o traballo realizado na sesión anterior:

• Sesión 1- Descubrir (24 marzo). Para coñecer e entender o usuario e o seu contexto

• Sesión 2- Sintetizar (20 abril). Para definir o problema crave a resolver

• Sesión 3- Cocrear (14 xuño). Para explorar diferentes solucións

• Sesión 4- Prototipar (próximo 20 setembro). Para definir especificacións para os servizos do Lab e as súas ferramentas.

O material que se vai xerando nestes talleres está a servir para ir deseñando unha metodoloxía de uso dun laboratorio dixital de innovación en participación cidadá.

Recompilouse o material producido nestes talleres para a elaboración do prototipo de laboratorio. Pode consultarse no seguinte ligazón do laboratorio HazLab.

3.4.4. Desenvolvemento do modelo: prototipo.

Unha vez seleccionada e testeada o espazo dixital HazLab, que dá soporte ao laboratorio, procedeuse ao lanzamento no mes de febreiro, coas funcionalidades definidas e validadas. Estas funcionalidades están a ser actualizadas e adaptadas ás necesidades dos diferentes procesos de traballo que se van xerando.

Apostouse por un software libre, aínda que baixo licenza comercial, que permite un avance máis rápido na implementación. Tamén se puxo a disposición dos participantes, un conxunto de ferramentas en liña para o laboratorio, como webinars, sesións de ideación, salas de reunións sempre abertas, espazos de traballo compartido, por exemplo.

No mes de marzo, finalizouse o deseño da marca, realizado por Prodigioso Volcán, que abarca desde o nome, o logotipo, a paleta de cores, e diverso material gráfico (persoais de office, cartelaría, etc.), que se definiu ao longo de diferentes sesións de traballo en conxunto con DGGP, o LAAAB e ISDEFE. Acordando, finalmente, que o laboratorio se chamase HazLab, Laboratorio de Innovación en Participación Cidadá, cun claim de Acción, Transformación, Participación.

En abril, comezouse coa presenza de HazLab nas redes sociais, abrindo conta en Twitter @feixe_lab e en Youtube, onde se ofrece contido propio ou de terceiros que poida ser de interese (informes, artigos, eventos, gravacións, etc.,) que se revisou e validado anteriormente pola DGGP.

Ademais, no mes de xuño, presentouse unha infografía e un vídeo curto que resume que é e para que serve HazLab (https://hazlab.es/é/espaciopublico/tema/coñece-en-detalle-o-que-pode-ofrecerche-hazlab) ; e no mes de xullo, lanzouse o boletín de verán coas principais novidades de HazLab.

O espazo dixital HazLab é o soporte técnico e espazo colaborativo de traballo da Comunidade de Práctica Participa IV Plan e en concreto ao tres subcomunidades nas que se estrutura: plataformas de participación cidadá; procesos de participación; laboratorios de participación. Cada subcomunidad está dirixida por un coordinador ou coordinadora e conta co seu propio e adaptado espazo colaborativo de traballo, intercambio de experiencia e interacción. No segundo encontro da Comunidade de Práctica de Participación, celebrado o 22 de febreiro de 2023, a subcomunidad de laboratorio presentou o traballo desenvolvido durante 2022 (dispoñible en HazLab) que dá soporte á iniciativa:

 Diseño de servizos para o prototipo de laboratorio dixital de innovación HazLab . Trátase dos resultados da elaboración dun proceso de deseño para o prototipo de laboratorio, detallando a metodoloxía desde o Design Thinking, en cada unha do catro fases do proxecto (descubrir – sintetizar – cocrear e prototipar), e explicando os perfís atopados e os achados asociados a cada un deles.  

Pola súa banda HazLab tamén serve de espazo colaborativo para o Grupo de Traballo da Reforma da Lei de Transparencia, e para o Sistema de Integridade da AGE, que contan co seu espazo propio dentro da plataforma.

A data de agosto de 2023 o espazo dixital HazLab conta con 460 participantes. Xeráronse máis de 600 contidos e contabilizáronse máis de 210.000 vistas ao contido. Está previsto que estas cifras vaian en aumento, tanto dentro dos grupos existentes actualmente, como daqueles que están en fase de creación.

3.4.5. Difusión/ xeneralización: experiencias piloto.

Dentro do encargo a ISFEDE, estaba o desenvolvemento dunha experiencia piloto no marco do laboratorio dixital de innovación, e propúxose que se desenvolva dentro do Plan de Atención Integral das Persoas Maiores na Realización de Trámites ante A AGE que leva a cabo a Dirección Xeral de Gobernación Pública (DGGP).

Está a traballarse na definición do alcance e actividades da experiencia piloto, que comezou cunha investigación social para o diagnóstico das necesidades e barreiras que se atopan as persoas maiores no acceso aos servizos e trámites administrativos. En concreto, en febreiro, presentouse á Dirección Xeral o “Diagnóstico sobre a atención a persoas maiores no acceso á información e trámites administrativos na Administración Xeral do Estado” encargado por ISDEFE a unha empresa de investigación social (nestes momentos a falta de redacción final definitiva con observacións da DGGP)

Adicionalmente, comezáronse os traballos para a elaboración dun modelo de atención multicanle, para unha vez realizada a configuración do equipo de traballo, realizouse a tarefa de análise do problema tras a realización de distintas sesións de cocreación con asociacións de maiores, maiores, empregados e equipos xestores da DX de Goberno Aberto. Actualmente estase realizando a fase de elaboración dun prototipo de atención multicanle.